Category

Actualiteiten

nov 20
0

Partij voor de MKB Financiering? Kies en stem!

By | Actualiteiten, Nieuws

MKB23De Tweede Kamerverkiezing wordt woensdag 22 november gehouden en bijna alle partijen hebben een paragraaf over mkb-financiering opgenomen in hun programma. Wij lazen 17 partijprogramma’s en noteerden de punten die een link hebben met investeren, financieren en start-ups, om uit te zoeken welke partij de toegang voor financiering aan ondernemers wil verbeteren.

Verrassende koploper, centrumlinks goede keuze?

Volt is met 12 punten in het verkiezingsprogramma, die een link hebben met investeren, financieren en start-ups, koploper. Een goede tweede is D66 met een score van 9 punten. Als ondernemers hun stemgedrag enkel zouden laten afhangen van het onderwerp mkb-financiering, dan is centrumlinks de goede keuze. Waar vinden de verschillende politieke partijen elkaar? Met andere woorden, is er iets van een algemene deler in de verkiezingsprogramma’s?

Op hoofdlijnen zijn er drie thema’s waar (alle) partijen elkaar in een formatie zouden moeten kunnen vinden:

  • Verbeteren vindbaarheid van mkb financiering (Financieringshub)
  • Kom tot een nationale investeringsbank, een NPI (National Promotions Instituut) of iets vergelijkbaars, zoals een ‘bank zonder bankvergunning’.
  • Er moet meer durfkapitaal beschikbaar komen o.a. voor groene initiatieven en voor kleine ondernemers

Opvallende punten

ROM’s belangrijk
NSC, D66 en Volt vinden de rol van de ROM’s belangrijk en moeten gelet op hun regionale verankering een belangrijke rol (blijven) spelen voor starters met innovatieve ideeën.

Overheidsbank met maatschappelijke missie
PvdA, PvdD en CU zijn de enige drie partijen die in hun programma iets over de Volksbank hebben opgenomen. De eerste partijen willen dat de bank in overheidshanden blijft en een maatschappelijke missie krijgt. ChristenUnie daarentegen wil van de Volksbank een coöperatieve bank maken en op deze wijze teruggeven aan het Nederlandse volk.

Geen paragraaf over mkb-financiering
50plus, BVNL, FVD, PVV en de BBB hebben geen duidelijke paragraaf over de financiering van het mkb, dit terwijl mkb-financiering toch redelijk hoog op de politieke agenda staat.

Maak je eigen keuze en stem

Om een eigen keuze te maken en je stem te bepalen, hebben we alle partijen en hun ‘MKB’ punten in onderstaande tabel vermeld. We wensen alle politieke partijen veel succes met de verkiezingen!

Thema MKB-financiering in verkiezingsprogramma’s
VVD

1

 Betere toegang tot financiering voor het mkb. We verbeteren de toegang tot financiering voor ondernemers door het opheffen van het verpandingsverbod en inzet op het vergroten van non-bancaire financiering. Tevens wil de VVD dat Nederland net zoals het Verenigd Koninkrijk een mkb-bank opricht. Die bestaat uit het efficiënter vormgeven van huidige instituties.

2

 Wij vragen veel van ondernemers en daar moet tegenover staan dat zij lucht krijgen. Lagere lasten, betere toegang tot financiering en personeel dat gestimuleerd wordt om meer uren te werken. Bovenal moeten ondernemers weten waar ze aan toe zijn.
D66

1

 We maken €1 miljard per jaar vrij om nieuwe investeringen in de productie van groene en circulaire producten in Nederland te stimuleren. Deze regelingen zijn ook toegankelijk voor het mkb.

2

 Er komt een publiek-private investeringsbank voor de financiering van de transitie naar een klimaatneutrale, circulaire economie. Hierin kunnen ook grote institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen, deelnemen om de beschikbare hoeveelheid kapitaal te vergroten. Hierin laten we InvestNL en het Nationaal Groeifonds opgaan.

3

 We jagen het innovatieve mkb in alle regio’s aan door de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM) meer slagkracht te geven.

4

 Wij maken het voor het mkb eenvoudiger om financiering aan te vragen. Er komt één loket waar mkb’ers terechtkunnen met al hun vragen over financiering, verduurzaming en digitalisering en waarbij ze worden doorverwezen naar de juiste organisatie voor hun vraag.

5

 We maken investeringen in start-ups en scale-ups aantrekkelijker. We willen een ‘winwin-lening’ mogelijk maken, waarbij kleine ondernemers makkelijker geld lenen en familie, vrienden of fans een aantrekkelijk rendement krijgen

6

 D66 wil dat particuliere investeerders verliezen na risicovolle investeringen in jonge bedrijven van hun belasting af kunnen trekken. Dit gebeurt al in het Verenigd Koninkrijk. Ook kijken we hoe we de SEED Business Angel-regeling kunnen verbeteren

7

 We zoeken naar innovatieve benaderingen om duurzaamheid te bevorderen. Bijvoorbeeld door te onderzoeken hoe we microkredieten kunnen inzetten om innovaties te ondersteunen die bijdragen aan de brede welvaart.

8

 We maken de energiebesparingsplicht voor bedrijven eenvoudiger en ambitieuzer en maken het voor mkb’ers makkelijker om verduurzaming te financieren.

9

 We heffen verpandingsverboden op, zodat ondernemers sneller hun bezittingen weer kunnen inzetten als onderpand voor nieuwe financiering.
PVV Geen paragraaf over mkb en financiering.
CDA

1

 Het mkb vormt de ruggengraat van de economie. Onze bestaande plannen zetten we onverkort door: van betere financiering via mkb-bank, de inzet van een mkb-toets bij relevante wet- en regelgeving tot het toegankelijk maken van subsidies voor het (innovatief) mkb.
NSC

1

 Wij onderschrijven de bevinding van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap dat de Nederlandse economie gebaat is bij versterking van het eigen vermogen van het mkb. We doen een gericht onderzoek en vergelijken de fiscale en andere mogelijkheden van private equity en traditionele stabiel en conservatief gefinancierde familiebedrijven. We zorgen ervoor dat er een gelijk speelveld ontstaat tussen deze twee groepen en zullen dus een aantal belastingvoordelen van private equity terugdringen. De fiscale Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) voor familiebedrijven wordt behouden als waarborg voor de continuïteit van werkgelegenheid en bedrijvigheid.

2

 Omdat de grote banken vaak niet thuis geven wat betreft leningen aan het mkb, bevorderen we de toegang tot non-bancaire financiering zoals crowdfunding, kredietunies en de microfinanciering door Qredits. Voor het kleine mkb wordt op nationaal niveau een duurzaamheidslening geïntroduceerd.

3

 Voor het innovatieve mkb blijven de regionale ontwikkelingsmaatschappijen het eerste aanspreekpunt. We handhaven de fiscale faciliteiten voor innovatie en de aftrek voor milieu-investeringen en zijn terughoudend met subsidies.

3

 Wij willen de maatschappelijke verankering van banken versterken. Niet de aandeelhouderswaarde moet leidend zijn, maar de betekenis voor economie en samenleving. Banken hebben een zorgplicht voor hun klanten en het waarborgen van het betalingsverkeer is een nutsfunctie. Daarbij past geen terugkeer naar een bonuscultuur. In Europees verband streven we naar een scheiding van nuts- en zakelijke activiteiten van banken en voldoende kapitalisatie om schokken aan te kunnen.
BBB Geen paragraaf over mkb en financiering.
PvdA/Groen Links

1

 De opbouw van een Nationale Investeringsbank. Investeringsfonds Invest-NL bouwen we uit tot een Nationale Investeringsbank waarmee we investeringen in duurzaamheidsprojecten (mede-) financieren (zowel in vreemd en eigen vermogen) die nu niet of onvoldoende van de grond komen. Denk bijvoorbeeld aan mkb-bedrijven die moeilijk aan het benodigde durfkapitaal komen. Ook kan de Nationale Investeringsbank activiteiten verrichten die het makkelijker maken voor grote institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen, om zulke investeringen te doen.

2

 De Volksbank blijft een nutsbank met een maatschappelijke missie en gaat niet naar de beurs. Een administratiekantoor ziet erop toe dat het bestuur alle bij de bank betrokken partijen op een evenwichtige manier bedient.

3

 De verschillende onderzoeks- en innovatiefondsen brengen we onder bij één instantie, bijvoorbeeld de Nationale Investeringsbank (zie uitgebreider voorstel bij ‘Een toekomstbestendige financiële sector’).
SP

1

 Met een nationale investeringsbank voor het mkb kunnen kleine en startende bedrijven makkelijker lenen en bevorderen we duurzame vernieuwing.
Partij v/d Dieren

1

 Er komen goedkope leningen en (fiscaal) goede regelingen voor het opwekken en opslaan van energie op wijkniveau. Coöperatief eigendom wordt gestimuleerd en de subsidieregeling coöperatieve energieopwekking (SCE) wordt uitgebreid.

2

 De Volksbank wordt niet verkocht aan de markt en krijgt een maatschappelijke missie zonder winstoogmerk.

3

 We gaan geduldig kapitaal (geld dat geïnvesteerd wordt in sectoren die minder snel rendement opleveren) fiscaal aantrekkelijker maken.
ChristenUnie

1

 Pensioenfondsen beschikken over veel geld dat ze namens ons beheren maar de afgelopen jaren is hun aandeel in financiering van Nederlandse bedrijven teruggelopen tot slechts 12%. Wij willen dat zij meer investeren en zo hun aandeel nemen in de transitie en verduurzaming van onze economie.in Nederlandse bedrijven gaan.

2

 De Volksbank, nu nog in overheidshanden, wordt zodra dat kan teruggeven aan het Nederlandse volk, als coöperatieve bank. Daarmee wordt een nieuwe standaard gezet voor dienstbaar, maatschappelijk betrokken en service-gericht bankieren. Vooralsnog ligt het in de rede dat de staat deels aandeelhouder blijft van zowel de Volksbank als ABN AMRO.

3

 Betrouwbare banken hebben een betere solvabiliteit. De buffers van banken moeten daarom verder omhoog. Naarmate een bank meer risico’s loopt, moet de solvabiliteitsnorm hoger zijn.
FvD Geen paragraaf over mkb en financiering.
Ja21

1

 Goedkope financiering voor duurzaamheidsinvesteringen, zoals de mkb Duurzaamheidslening van Qredits, verdient een opschaling. Het goedkoper maken van financiering is wat ons betreft vele malen kosteneffectiever dan het verstrekken van subsidies.
SGP

1

 Veel ondernemers hebben moeite om aan financiering van hun bedrijfsplannen te komen. Het zou goed zijn als er meer gebruik kan worden gemaakt van non-bancaire financiering, bijvoorbeeld door crowdfundingplatforms. Daartoe zouden die platforms beter toegang moeten krijgen tot garantstellingen van de overheid. In Nederland komt een landelijk platform, geïnspireerd door de British Business Bank, dat bedrijven bijstaat in hun zoektocht naar financiering.

2

 Kleine leveranciers moeten soms weken, zo niet maanden wachten op de uitbetaling van facturen door grote afnemers. De mededingingsautoriteit moet de bevoegdheid krijgen om de wettelijke betalingstermijnen te controleren en misbruik aan te pakken. Overheden hebben een voorbeeldfunctie en moeten alleen al om díe reden op tijd betalen.

3

 Invest-NL moet zich sterker gaan richten op mkb-bedrijven en moet openstaan voor start-ups die niet meteen kunnen opschalen en renderen maar meer tijd nodig hebben en tegelijk een belangrijke bijdrage leveren aan maatschappelijke opgaven, zoals de energietransitie.
Denk

1

 Wij voeren een kredietbank in voor kleine ondernemers.

2

 Er komt één overheidsbank om het MKB te financieren. Alle bestaande overheidsregelingen worden hieronder gebracht.
Volt

1

 De bedrijfsopvolgingsregeling wordt afgeschaft. In plaats hiervan verruimen we de mogelijkheid om bij de overheid te lenen om financiering mogelijk te maken.

2

 Er zijn al veel regelingen en subsidies voor het mkb, maar deze zijn vaak moeilijk te vinden of aan te vragen. De duurzaamheidstransitie voor het mkb moet eenvoudiger worden.

3

 We verbeteren de toegang van durfkapitaalfondsen die in Europees verband investeren in start-ups, door huidige wet-en regelgeving aan te passen. Daarnaast moeten we één groot, Europees, durfkapitaalfonds oprichten waarmee we nieuwe, pan-Europese innovaties op het gebied van bijvoorbeeld klimaat en duurzaamheid stimuleren.

4

 We nemen de tijdrovende en complexe regelgeving bij investeringen van de European Investment Bank (EIB) weg, zodat start-ups en scale-ups hier eerder voor in aanmerking komen.

5

 We schaffen het Nationaal Groeifonds af en in plaats daarvan creëren we specifieke investeringsfondsen die passen bij de ontwikkelfase van nieuwe innovatieve ondernemingen. Zo komen we met een specifiek start-upfonds voor start-ups en een scale-upfonds voor scale-ups. Deze zijn nu onnodig verweven met elkaar. Op deze manier brengen we het overzicht terug en zetten we financiële middelen doelgerichter in.

6

 We vergroten de zichtbaarheid van bestaande regionale investeringsinitiatieven onder startende ondernemers, zoals Innovation Quarter in Rotterdam of de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij. Dit doen we onder andere door deze initiatieven financieel te versterken.

Daarnaast stimuleren we de onderlinge samenwerking en uitwisseling van de verschillende Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen

(ROM’s), waardoor nieuwe bedrijfsactiviteiten op de beste plek in Nederland steun krijgen en ontwikkeld worden.

7

 Subsidieregelingen overzichtelijker per sector + begeleiding door adviseurs voor verduurzaming mkb -> [financieringshub] en er komt een centraal loket (een onestop-shop) voor innovatieve en sociaalmaatschappelijke ondernemers waar zij terecht kunnen met hun vragen over bijvoorbeeld subsidieaanvragen.

8

 We verkennen de opties voor het aanbieden van meer leenfaciliteiten tegen een risicovrije rente aan start-ups.

9

 Volt wil het potentieel van sociaal ondernemerschap benutten door het oprichten van grote samenwerkingsfondsen waaruit sociale ondernemingen en traditionele bedrijven gezamenlijke projecten kunnen financieren.

10

 Daarom moeten we de drempels voor ondernemers om te investeren in start- en scale-ups verlagen.

11

 De overheid neemt een leidende, sturende rol op zich in de ontwikkeling van een volwassen start-upklimaat door niet alleen gerichter maar ook méér te investeren in start-ups. Dit doet de overheid bijvoorbeeld via Invest-NL en Techleap.

12

 We trekken meer durfkapitaal uit de private sector aan doordat de overheid zelf ook meer investeert in start-ups. Het aandeel van durfkapitaal in Nederland moet en kan verder vergroot worden.
BVNL

1

 Vereenvoudig de WWFT, de Wet ter voorkoming van Witwassen en Financieren van Terrorisme. Deze wet leidt tot enorme blokkades bij het verkrijgen van financieringen, en er worden nauwelijks criminelen door gepakt.
50plus

1

 Geen paragraaf over mkb en financiering.
nov 02
0

Nieuwe Europese Crowdfunding wetgeving stimuleert transparantie en investeringen aan ondernemers

By | Actualiteiten, Crowdfunding, Nieuws


De Europese Unie heeft een grote stap gezet in het bevorderen van innovatie en investeringen met de introductie van nieuwe crowdfunding wetgeving. Deze wet heeft als doel de toegang tot financiering voor mkb-ondernemingen en projecten in heel Europa eenvoudiger te maken.

Stichting MKB Financiering (SMF) juicht de wet toe. De nieuwe wet zorgt voor gelijke regels voor financieringsplatformen in alle lidstaten. Dit zal ondernemers meer mogelijkheden geven om financiering op te halen, ook uit het buitenland. Daarnaast biedt het extra bescherming van investeerders door meer transparantie en standaardisatie.

Ronald Kleverlaan (SMF): “Deze wetgeving zorgt voor een stevig wettelijk kader voor financieringsplatformen, waardoor investeerders en ondernemers weten waar ze aan toe zijn en de komende jaren nog veel meer ondernemers op deze manier financiering aan kunnen trekken.”

 

Vergunning verplicht voor alle Europese financieringsplatformen

Vanaf 10 november 2023 wordt het verplicht voor alle financieringsplatformen in Europa om aan de European Crowdfunding Service Providers Regulation (ECSPR) te voldoen. De belangrijkste verschillen voor Nederland zijn dat er een overzichtelijk en vergelijkbaar investeringsdocument komt per project, dat er mogelijkheden komen om leningen te verkopen en dat de investeringslimiet van €80.000 per platform vervalt. Ook kunnen particulieren nu eenvoudig investeren via andere Europese platformen. Dit opent de deur naar meer variatie in financieringsmogelijkheden binnen heel Europa.

Vergelijkbaarheid platforms verbeterd

De wet zal ook leiden tot consolidatie en actievere samenwerking binnen de markt van financieringsplatformen. Dit zal een overzichtelijker aanbod en helderdere voorwaarden voor investeerders en ondernemers opleveren, wat de vergelijkbaarheid tussen de verschillende platforms sterk zal verbeteren.

Meer financierings- en investeringsmogelijkheden

Met deze nieuwe wetgeving wordt investeren over grenzen heen ook eenvoudiger. Nederlandse platformen, die al tot de top in Europa behoren, krijgen de gelegenheid om hun diensten uit te breiden naar andere Europese landen. Tegelijkertijd zullen internationale platformen, waaronder die voor aandelen- en risicofinanciering, hun weg vinden naar Nederland, wat een breder aanbod aan investeringsmogelijkheden oplevert.

Crowdfunding groeit sterk

In 2022 werd er al bijna €1 miljard via crowdfunding verstrekt in Nederland, en deze cijfers zullen naar verwachting de komende jaren sterk toenemen.

De Europese crowdfunding wetgeving is een krachtig signaal van de EU dat crowdfunding een belangrijke rol heeft voor het verstrekken van financiering aan bedrijven. Het is een stap in de richting van een meer dynamische en concurrerende Europese economie, waar creativiteit en innovatie gedijen.

Nederlandse crowdfunders met vergunning en keurmerk

Stichting MKB Financiering ondersteunt de verdere professionalisering van de crowdfunding sector in Nederland met het uitgeven van het Keurmerk Erkend MKB Financier en door in Nederland de marktpartijen en toezichthouders te ondersteunen. Op Europees niveau biedt de stichting ondersteuning door samen met Europese brancheorganisaties actief input te verstrekken voor toekomstige wet- en regelgeving.

De Nederlandse financieringsplatformen die inmiddels de Europese vergunning hebben ontvangen en het Keurmerk Erkend MKB Financier hebben zijn:

Crowdfunding kerncijfers 2022

Om een beeld te krijgen van de omvang van verstrekte financieringen via crowdfunding in Nederland, heeft SMF in 2022 data verzameld van de grootste crowdfunders binnen Nederland. Voor de kerncijfers zie de pdf.

okt 11
0

SMF steunt Financieringsakkoord als ambitieniveau hoog is en goed wordt uitgevoerd

By | Actualiteiten, Nieuws, Uncategorized


Gisteren kondigde Minister Adriaansens het Financieringsakkoord aan in de Tweede Kamer. Stichting MKB Financiering (SMF) is een groot voorstander van het akkoord dat ook een boost zal geven aan de verdere doorontwikkeling van de non-bancaire financiering aan het MKB. Wel is het belangrijk dat het ambitieniveau van het Financieringsakkoord hoog genoeg is en dat er een aanjager wordt aangesteld met politiek draagvlak om partijen aan de afspraken te houden.

Ronald Kleverlaan, voorzitter Stichting MKB: “SMF zet zich meer dan 5 jaar in voor de verbetering van het financieringsklimaat voor ondernemers en zijn erg tevreden dat de politiek deze boodschap nu heeft overgenomen.”

Akkoord inclusief fiscale- en garantieregelingen

Daarbij ondersteunt SMF ook de oproep van de Tweede Kamer dat de ambitie voor dit akkoord hoog moet zijn en dat in het Financieringsakkoord minimaal opgenomen moet worden dat ondernemers niet alleen ondersteund worden in de zoektocht naar financiering (Financieringshub), maar dat er ook fiscaal vriendelijke regelingen moeten komen voor durfkapitaal (winwin-lening) en dat garantieregelingen beter toegankelijk gemaakt moeten worden voor non-bancaire financiers.

Uitwerking Financieringsakkoord

Wij raden de minister aan om snelheid te maken met de uitwerking van het Financieringsakkoord, zodat de uitgangspunten meegenomen kunnen worden in de formatiegesprekken voor het nieuwe kabinet.

Aanjager Financieringsakkoord

Het is belangrijk om daadkrachtig te zijn en naast het Financieringsakkoord ook zo snel mogelijk een aanjager met de juiste politieke steun aan te stellen die de voortgang van het Financieringsakkoord opvolgt en uitvoert.

Voor meer over het aangekondigde Financieringsakkoord klik dan naar het LinkedIn bericht van Minister Adriaansens.

okt 02
0

Groen licht voor ontwikkeling centrale financieringsplek

By | Actualiteiten, Nieuws

Sinds de oprichting van Stichting MKB Financiering werken we aan het bevorderen van goede en passende financiering voor het MKB. Vorige week vrijdag kreeg deze ambitie een flinke push door de aankondiging van de Minister van Economische Zaken en Klimaat Micky Adriaansens om SMF te ondersteunen om samen met alle betrokkenen in de mkb financieringsmarkt een centrale financieringsplek te laten ontwikkelen. De te ontwikkelen financieringsplek is één van de peilers van het komende mkb financieringsakkoord waar SMF ook aan bijdraagt. Wij zijn blij en vereerd met deze steun en het bevestigt SMF’s fundamentele rol in het werken aan een goede economie en een financieel gezond ondernemersklimaat in Nederland.

Voor meer over de strategie voor verbetering van de mkb-financieringsmarkt klik je hier en voor de brief van de regering: MKB financiering aan de Tweede Kamer klik je hier.

okt 02
0

Yeaz! verdient Keurmerk Erkend MKB Financier

By | Actualiteiten, Keurmerk Erkend MKB Financier, Nieuws

Direct lender Yeaz! mag na een onafhankelijke audit met ingang van 1 oktober 2023 het keurmerk Erkend MKB Financier voeren. Goed nieuws voor ondernemers die nu ook bij Yeaz! terecht kunnen voor een passende financiering volgens de Gedragscode Erkend MKB Financier.

Ronald Kleverlaan, voorzitter Stichting MKB Financiering: “Ondernemers zien altijd kansen om te groeien en hebben hier soms flexibele financiering voor nodig. Nieuwe financiers zoals Yeaz! bieden deze financieringen aan en zijn transparant over de voorwaarden.”

 

Yeaz! verstrekt aan ondernemers financieringen van € 2.000 tot € 50.000. Het aanvraagproces is grotendeels geautomatiseerd waardoor een ondernemer snel weet waar je aan toe bent en wat het kost, zonder kleine lettertjes. De ondernemer betaalt een vaste rente per maand en kiest zelf wanneer hij/zij boetevrij wil aflossen.

15 erkende mkb-financiers

Stichting MKB Financiering is blij dat Yeaz! is toegevoegd aan de selectie van de erkende mkb-financiers. In totaal zijn er 15 financiers die voldoen aan de eisen van passend, transparant en verantwoord financieren. Deze erkende mkb-financiers zijn te vinden op www.passendfinancieren.nl. Naast alle erkende mkb-financiers kunnen ondernemers hier ook een financieringswijzer vinden en informatie over alle non-bancaire financieringsvormen.

jul 20
0

Betere bescherming ondernemers bij kortlopende leningen, Kort Zakelijk Krediet financiers stellen gedragscode in

By | Actualiteiten, Nieuws

Door nieuwe afspraken opgenomen in de Gedragscode Kort Zakelijk Krediet worden ondernemers die kortlopende leningen afsluiten vanaf nu beter beschermd. Het Ministerie van Financiën steunt deze ontwikkeling, waarbij aanbieders afspreken om transparant te communiceren over kosten en voorwaarden. Stichting MKB Financiering zal toetsen of de aanbieders voldoen aan deze afspraken.

Voor structurele financiering kunnen ondernemers naast banken al langere tijd terecht bij nieuwe aanbieders in de markt. Sinds kort groeit het aantal aanbieders waar ondernemers voor enkele maanden geld kunnen lenen. Op basis van snelle analyses van bankgegevens of de boekhouding van de ondernemer kan de financiering heel snel op de bankrekening staan.

Voor ondernemers die tijdelijk geld nodig hebben kan een kortlopende financiering een goede oplossing zijn, maar deze snelheid en dit gemak brengen ook risico’s met zich mee. Het is belangrijk dat de voorwaarden en kosten voor de ondernemer transparant zijn en dat ondernemers voldoende beschermd worden.

Op verzoek van het Ministerie van Financiën heeft Stichting MKB Financiering in samenwerking met ondernemersnetwerken en de marktpartijen afspraken en waarborgen ontwikkeld voor aanbieders van kredieten korter dan 1 jaar en onder €100.000. Deze afspraken gaan op 1 oktober 2023 in en tot die tijd hebben aanbieders tijd om zich aan te passen aan deze nieuwe voorwaarden en het aanvraagproces te doorlopen. Eind 2025 zal de Minister van Financiën beoordelen of de marktpartijen voldoende stappen hebben gemaakt.

Minister van Financiën, Sigrid Kaag: “Toegang tot financiering voor het mkb is en blijft cruciaal, of het nu gaat om starten, groeien, vernieuwen of investeren in maatschappelijke transities. Ik vind het van belang om te zorgen dat de toegang tot kort zakelijke financiering gewaarborgd blijft. Ook is van belang dat kleine ondernemers gepaste bescherming krijgen wanneer zij zakelijk krediet afnemen en is het goed dat financiers de noodzaak zien om zich aan regels te binden ter bescherming van de kredietnemers. Ik ondersteun het initiatief van de marktpartijen om tot deze gedragscode te komen van harte.”

 

Draagvlak in de sector

Een aantal van de belangrijkste aanbieders van kortzakelijke financiering (Bridgefund, Swishfund, OPR-Finance, Qeld en Capitalbox) zijn afgelopen jaar onder begeleiding van Stichting MKB Financiering in gesprek geweest om de afspraken vast te leggen in een gedragscode. De Gedragscode Kort Zakelijk Krediet heeft als doel het professionaliseren van de markt door zelfregulering. Deze gedragscode  maakt deel uit van het keurmerk Erkend MKB Financier dat al gebruikt wordt voor zelfregulering van de non-bancaire mkb financieringsmarkt.

De belangrijkste vertegenwoordigers van ondernemers (MKB Nederland, ONL, Kamer van Koophandel en het Ministerie van EZK) zijn betrokken geweest bij het toetsen van de afspraken die zijn vastgelegd in deze gedragscode. Daarbij zijn ook andere belangrijke stakeholders, zoals financieringsadviseurs en Qredits betrokken en is uiteindelijk het Ministerie van Financiën akkoord gegaan met de gemaakte afspraken, zoals vastgelegd in de Gedragscode Kort Zakelijk Krediet.

Accreditatieproces start na de zomer

MKB-financiers die voor het keurmerk Erkend MKB Financier in aanmerking willen komen en onder de Gedragscode Kort Zakelijk Krediet vallen kunnen zich na de zomer hiervoor bij SMF aanmelden. Dit is ook het moment dat het audit-proces opgestart wordt. Een onafhankelijke auditor maakt de beoordeling of een financier aan de eisen die zijn vastgelegd in de gedragscode voldoet.

Met klachtenregeling

Onderdeel van de gedragscode is een klachtenregeling en de verplichting voor een Erkend MKB Financier om zich aan te sluiten bij Kifid. Is er een klacht van een ondernemer over zijn kort zakelijk krediet, dan moet de financier deze eerst zelf in behandeling nemen en met de ondernemer proberen tot een vergelijk te komen. Lukt dit onverhoopt niet, dan kan de ondernemer zich wenden tot het financiële klachteninstituut Kifid.

Vanaf 1 oktober 2023 opent Kifid op verzoek van Stichting MKB Financiering het loket Kort zakelijk krediet voor kleinzakelijke ondernemers. Kifid kan een klacht van een ondernemer over een kort zakelijk krediet behandelen  voor zover dit krediet is aangevraagd op of na 1 oktober 2023 en de betrokken financier bij Kifid is aangesloten.

Daarnaast gelden de voorwaarden voor behandeling van klachten zoals vastgelegd in het reglement voor geschillenbeslechting bij Kifid en dat onderdeel uitmaakt van de Gedragscode Kort Zakelijk Krediet.

Waarom een gedragscode voor deze groep van financiers? 

Naast duidelijkheid en helderheid voor ondernemers komen de deelnemende financiers ook met de gedragscode tegemoet aan de wens van de politiek om de mkb-ondernemer in het financieringslandschap beter te beschermen.

Financieringen die onder de gedragscode Kort zakelijk krediet worden verstrekt mogen geen verborgen kosten bevatten (de zogenaamde kleine lettertjes), de financier moet aan hoge kwaliteitseisen voldoen en volledige transparantie bieden.

Ronald Kleverlaan, Voorzitter Stichting MKB Financiering: “Voor een ondernemer is het belangrijk dat deze erop kan rekenen dat een Erkend MKB Financier betrouwbaar is en de ondernemer bij een klacht terug kan vallen op een onafhankelijk klachteninstituut. De gedragscode Kort Zakelijk Krediet is een volgende stap in de verdere professionalisering en transparantie van de non-bancaire sector, waar Stichting MKB Financiering zich sinds haar oprichting 5 jaar geleden voor inzet.”

 

Download gedragscode

De Gedragscode Kort Zakelijk Krediet is hier te downloaden.

jun 20
0

‘Non-bancaire financiering is onmisbaar’

By | Actualiteiten, Financieren, techniek en visie, Nieuws, Non bancaire financieringsvormen, Uncategorized

De Financier juni 2023
Tekst: Leonard van den Berg
Foto’s: Rogier Veldman

Alternatieve financieringen zijn sterk in opkomst. Zo’n vijftien procent van alle euro’s die mkb-ondernemers lenen (tot één miljoen) komen uit andere bronnen dan de bank. Stichting MKB Financiering volgt die ontwikkelingen op de voet, in het belang van ondernemers. Voorzitter Ronald Kleverlaan duidt de groei aan de hand van zes stellingen.

Stelling 1: De opkomst van alternatieve (vastgoed)financieringen is een zegen voor het mkb

EENS ʼOndernemers binnen het mkb zijn op zoek naar flexibiliteit en maatwerk in hun financieringen. Ze willen zich niet jarenlang committeren aan één financier, maar makkelijk kunnen overstappen of de looptijd van hun financiering aan- passen. Voor een seizoensbedrijf is het prettig als het variabel kan aflossen, gekoppeld aan de hoogte van zijn omzet. Traditionele banken kunnen geen maatwerk bieden omdat ze gecentraliseerd en gestandaardiseerd zijn. Ze zitten vast aan hun eigen systemen en Europese boekhoudregels. En dat gaat niet meer verminderen. Banken worden alleen maar groter, bewijst ook de recente overname van Credit Suisse door UBS. Nieuwe aanbieders hebben bovendien geen last van de wet van de remmende voorsprong. Ze kunnen fintech-oplossingen gebruiken die nu state of the art zijn, terwijl traditionele banken de overstap naar nieuwe technologie moeilijker maken.’

Stelling 2: Met alternatieve (vastgoed-) financieringen loop je als ondernemer meer risico dan bij een bank

ONEENS ‘We houden als Stichting MKB Financiering goed zicht op de kwaliteit van de non-bancaire financieringssector. Zo werken we met het keurmerk Erkend MKB Financier. Dat keurmerk wordt door een onafhankelijke auditor getoetst op een groot aantal eisen, onder meer rondom de gezondheid van de financiers. We toetsen non-bancaire financiers op kwaliteit van hun dienstverlening. We accrediteren ze. We kijken bijvoorbeeld of de aangevraagde financieringen ook passen bij het doel. De gedragscode die wij hanteren is strenger dan de gedragscode van de banken. Van aangesloten partijen die niet werken volgens de voorschriften kunnen we het keurmerk intrekken. En ondernemers met klachten kunnen terecht bij het onafhankelijke KIFID; het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening.’

Stelling 3: Alternatieve financieringsvormen zijn voor het mkb onmisbaar, en dus helemaal niet meer ‘alternatief’

EENS ‘Non-bancaire financiering is echt onmisbaar. Banken zijn nog altijd de grootste financier voor het mkb, maar het neemt structureel af. Vooral algemene mkb-financieringen onder één miljoen en vastgoedfinancieringen tot vijf miljoen euro zijn voor banken minder interessant. Nieuwe aanbieders duiken in het gat dat de banken openlaten. Dat leidt tot concurrentie en innovatie, waardoor er meer producten komen die toegespitst zijn op wat ondernemers écht nodig hebben. Er is vooral veel vraag naar flexibiliteit in financieringen. Tot vier jaar geleden kwam je als ondernemer standaard bij de bank uit als je financiering nodig had. Inmiddels is dat anders. De sector is erg gegroeid. Wij noemen de financieringen daarom niet meer alternatief, maar non-bancair.’

‘Vanuit de BV Nederland gezien verlies je zonder non-bancaire financiering een enorme groeipotentie. Je mist zelfs welvaart als ondernemers die nieuwe vormen van financiering niet weten te vinden’

 

Stelling 4: Over vijf jaar is non-bancair financieren de belangrijkste vorm van financieren voor ondernemers in Nederland

DEELS ‘Voor grote bedrijven geldt dat niet, maar wel voor mkb-ondernemers die tot één miljoen aan financiering nodig hebben. Ik denk dat de bank voor grote financieringen nog altijd interessant blijft, omdat banken relatief goedkoop aan geld kunnen komen. Je merkt wel dat het segment waar ze het alleenrecht op hebben steeds kleiner wordt. Je ziet al financiers opkomen die zich op specifieke doelgroepen richten. In het Verenigd Koninkrijk heb je al de halal-hypotheek. Er bestaan ook investeerders die zich alleen richten op ondernemingsteams met vrouwen aan het roer. Ook in de investeringswereld draait het om diversiteit en inclusiviteit. Het is een interessante transitie, al duurt het nog zeker tien jaar voordat het hele ecosysteem – waarin witte vijftigplusmannen bepalen wie wél of geen krediet krijgen – is aangepast.’

Stelling 5: Zonder non- bancaire financiering loopt het mkb veel groei mis

EENS ‘De kopgroep van ondernemers weet deze vorm van financiering al te vinden. Ongeveer vijftien procent van het volume van nieuwe financieringen tot één miljoen euro wordt al non-bancair verleend. De vraag is hoe je de massa meekrijgt. Veel ondernemers hebben wel gehoord van non-bancair financieren, maar ze stappen nog niet over. De accountant heeft er vaak te weinig kennis van. Het gevolg is dat bedrijven óf teruggaan naar hun bank óf geen financiering aanvragen omdat de bank nee zegt. Zonder non-bancaire financiering verliest Nederland een enorme groeipotentie. Je mist zelfs welvaart als ondernemers die nieuwe vormen van financiering niet weten te vinden. Interessant is ook de opkomst van embedded finance. Betaalproviders als Paypal en Adyen bieden webwinkels op basis van hun betaal- en omzetgegevens een lening aan. De verwachting is dat het een miljardenmarkt gaat worden. Je kunt gelijk de vraag stellen of je als internetondernemer nog een bank nodig hebt.’

Stelling 6: Het keurmerk Erkend MKB Financier is bekend genoeg

ONEENS ‘Veel ondernemers kennen het nog niet. Bij adviseurs, accountmanagers en accountants bij banken is de bekendheid wel al hoog en dat is ook ons voornaamste doel. Sinds onze oprichting in 2019 hebben we al aan zestien non-bancaire financiers het keurmerk uitgedeeld, vooral de grotere partijen in de markt. In totaal telt Nederland inmiddels ruim tweehonderd non-bancaire aanbieders. Ze zullen niet allemaal voldoen aan onze eisen, maar een groei naar veertig keurmerkhouders in twee jaar is haalbaar. Dan hebben we ongeveer tachtig procent van het marktvolume te pakken, want we richten ons vooral op de grotere spelers. De omvang vereiste voor non-bancaire aanbieders is immers minimaal tien miljoen euro per jaar aan verstrekkingen. Organisaties moeten stabiel en volwassen zijn voordat ze in aanmerking komen voor het keurmerk.’

Over Stichting MKB Financiering
Stichting MKB Financiering is opgericht door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en een groot aantal non-bancaire financieringsaanbieders. Het belangrijkste doel: de toegang tot financiering voor ondernemers beschikbaar houden. De stichting houdt als toezichthouder de kwaliteit van financiers in de markt in de gaten, onder meer door zelfregulering. Verder communiceert zij actief over welke vormen van non-bancaire financieringen er zijn en hoe je die als ondernemer inzet. Stichting MKB Financiering fungeert ook als initiator. Zo zet zij zich in voor meer diversiteit en inclusiviteit binnen de financiële sector. Ronald Kleverlaan is naast voorzitter bij Stichting MKB Financiering ook directeur van het European Centre for Alternative Finance aan de Universiteit Utrecht en adviseur van de Europese Commissie.

Lees de hele uitgave
Voor de hele non-bancaire vastgoedfinanciering uitgave van de De Financier klik je hier.

 

jun 19
0

ONL Podcast: Stichting MKB Financiering pleit voor meer samenwerking tussen banken en non-bancaire financiers

By | Actualiteiten, Financieren, techniek en visie, Nieuws, Uncategorized

 

Ronald Kleverlaan, voorzitter van Stichting MKB Financiering (SMF) en directeur van het Europese onderzoekscentrum naar Alternatieve Financiering (ECAF) is een groot voorstander van meer samenwerking tussen banken en non-bancaire-financiers om ervoor te zorgen dat ondernemers altijd de beschikking hebben over financiering. Luister hier naar de nieuwste ONL-podcast met Hans Biesheuvel.

“Ondernemers kloppen in de eerste instantie nog vaak aan bij banken voor financiering”, zegt Kleverlaan. “Maar als banken hen niet kunnen financieren is het handig dat zij actief worden doorverwezen naar non-bancaire financiers.” Dit is een relatief makkelijke stap om te nemen, wijst hij. Het is zelfs een win-win situatie. “Banken willen dit al jaren, maar hebben moeite om dit binnen hun interne processen te regelen. Uiteindelijk houd je als bank wel een tevreden klant en blijft de relatie behouden.” Dit werd benadrukt door Medy van der Laan, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), tijdens de jaarvergadering van Stichting MKB Financiering begin juni. “Voor iedere gewenste vorm van financiering plek onder de zon”, stelde Van der Laan in haar speech.

Geldfit zakelijk biedt hulp bij coronaschulden

Geldfit zakelijk is een loket dat ondernemers kunnen bellen met een vraag over financiering of als zij in de financiële problemen zitten. Door coronaschulden zitten veel ondernemers in zwaar weer. “Ook dan zijn er mogelijkheden, als je deze schulden niet kunt aflossen en in de kern nog een levensvatbaar bedrijf bent, om aan te haken bij een pilot waarbij adviseurs deze ondernemers begeleiden met schuldsanering. Dan kan er worden gekeken naar het wegsnijden van een stukje schuld zodat uiteindelijk wel een deel wordt terugbetaald, maar dat ondernemers daarna weer verder kunnen gaan met hun bedrijf”, legt Kleverlaan uit. Hoe kijken non-bancaire financiers tegen ondernemers met schulden aan? “Banken waren in het begin van de coronatijd heel actief bezig met het communiceren over het verlengen van betaaltermijnen, maar non-bancaire financiers pakten echt de telefoon op. Dat luisterend oor was op dat moment het allerbelangrijkste. Zij wilden meedenken.”

Ketenfinanciering

“Wat is dat precies ketenfinanciering, dat hoor je steeds meer?, vraagt Hans Biesheuvel. “Je financiert in je keten”, vertelt Kleverlaan. “Voorraden worden bijvoorbeeld deels voorgefinancierd door leveranciers. Je kunt ook denken aan het eerder betalen van facturen. Er komen miljarden aan werkkapitaal beschikbaar op het moment dat een ondernemer daar gebruik van maakt.” Ketenfinanciering heeft potentie, denkt de voorzitter van Stichting MKB Financiering. “Als je met financiering bezig bent, kijk dan breder dan banken. Er is veel meer beschikbaar in de markt.” Ondernemers lopen ook aan tegen steeds hogere rentes. Doordat geldpersen continu bleven draaien, bleef de rente kunstmatig heel laag. “Dat gaat niet meer lukken. De rente is een aantal procenten gestegen op de kapitaalmarkten en dat druppelt door naar de financiers. Banken en investeringsfondsen en financiers kampen hierdoor met hogere kosten om kapitaal aan te trekken. Linksom of rechtsom krijgt het mkb hier ook mee te maken.” Het is daarom nog belangrijker voor ondernemers om kritisch te kijken naar financiering. “Maar met een goed ondernemersplan kun je die rente terugbetalen. Aan de andere kant zie je dat er meer aanbod is voor gerichte financiering, bijvoorbeeld voor de aanschaf van een machine of pand. Laat de financiering aansluiten op jouw investeringsbehoefte waardoor je flexibeler bent in tijden van crisis”, stelt Kleverlaan.

Platform Passende Financiering

Hoe kan de zoektocht naar financiering worden verbeterd? “We ontwikkelen een platform Passend Financieren. Dat ontwikkelen we samen met de minister van Economische Zaken.” Het gaat om een online informatievoorziening over de verschillende vormen van financiering die beschikbaar zijn. “Als een ondernemer ondersteuning nodig heeft bij een aanvraag ontsluiten we daar ook een netwerk van gecertificeerde adviseurs.” Het platform is al live. In de loop van het jaar komen ook de publieke subsidies, bijvoorbeeld voor verduurzaming, op dit platform beschikbaar. Kleverlaan hoopt zichzelf uiteindelijk overbodig te maken. “Het gaat erom dat de ondernemer financiering krijgt. Het maakt niet uit wat voor labeltje daaraan hangt. Ons doel is dat wij onszelf kunnen opheffen en dat elke ondernemer de financiering kan vinden die zij nodig hebben”, aldus de voorzitter van Stichting MKB Financiering.

 

jun 07
0

Indrukwekkende cijfers en sprekers tijdens MKB Financieringscongres Macht van de getallen

By | Actualiteiten, Nieuws, Uncategorized

Maandag 5 juni vond het 3e MKB Financieringscongres plaats op het zonnige Landgoed De Horst in Driebergen. Met meer dan 150 enthousiaste non-bancaire financiers en adviseurs vulde de Maitlandzaal zich snel. Het evenement werd geopend door SMF Voorzitter Ronald Kleverlaan, die alle sprekers en deelnemers hartelijk verwelkomde. Met interactieve vragen aan het publiek zette hij direct de toon voor een boeiende dag.

Vijf gastsprekers
Het congres bood met de vijf gastsprekers Medy van der Laan (NVB), Ralph van Dam (Geldfit Zakelijk), Edin Mujagic (OHV Vermogensbeheer), Christaan de Goeij (Windesheim) en Hans Biesheuvel (ONL)  inspirerende presentaties. Het centrale thema van de dag was de Macht van de Getallen, waar de sprekers op verschillende manieren op ingingen.

Medy van der Laan, voorzitter Nederlandse Vereniging van Banken, liet weten dat niet alleen de getallen, maar ook de persoonlijke ondersteuning door een adviseur steeds belangrijker wordt. Zij gaf aan dat ze verwacht dat 60-80% van de ondernemers op termijn een externe adviseur gaat inhuren.

Ralph van Dam, van Geldfit Zakelijk, deelde het getal van 60.000 ondernemers met een coronabelastingschuld. En dat de meeste daarvan in de kern financieel gezonde bedrijven hulp, financiering en coaching nodig hebben om deze schuld in samenwerking met alle partijen af te kunnen lossen. Hij riep ook de ondernemers op zelf snel in actie te komen.

Edin Mujagic, econoom en investeerder bij OHV vermogensbeheer, gaf de zaal het getal PI en het sterk veranderde financieringslandschap met stijgende rentes en historisch hoge inflatie. Het is geen toeval dat het teken voor PI π ook gebruikt wordt om de inflatie uit te drukken.

Christiaan de Goeij van Windesheim ging de diepte in met zijn presentatie over Supply Chain Finance, ook wel ketenfinanciering genoemd. Hier valt voor het MKB nog veel financieringswinst en werkkapitaal te halen. Als de omzet van het MKB 5 dagen eerder binnenkomt dan levert dat een vrijkomend werkkapitaal op van 14 miljard euro voor het MKB. Een indrukwekkend getal dat door de financiers en adviseurs na het congres zeker verder zal worden nagerekend.

Als vijfde spreker kreeg Hans Biesheuvel van ONL voor Ondernemers het woord en deed een oproep voor een Syntens 2.0. Hiermee krijgen ondernemers een adviseur ‘om de hoek’ die hen actief kan gaan begeleiden in de verduurzaming. En niet alleen advies bij het aanvragen van financiering voor het verduurzamen van de onderneming, maar ook actieve ondersteuning om deze op de beste manier te kunnen implementeren.

Het congres bood ook waardevolle netwerkmogelijkheden voor de aanwezigen, waarbij ondernemers, investeerders en professionals uit het MKB-financieringsveld elkaar konden ontmoeten en ideeën konden uitwisselen. Het succes van het 3e MKB Financieringscongres benadrukt het belang en de groeiende interesse in de non-bancaire financieringssector.

“Ik ben er trots op dat ook dit jaar weer zulke interessante sprekers aan ons congres wilden deelnemen en we veel bekende en nieuwe deelnemers hebben mogen begroeten.” Ronald Kleverlaan, voorzitter Stichting MKB Financiering

 

Stichting MKB Financiering (SMF) kijkt terug op een geslaagde dag en bedankt alle sprekers, deelnemers en partners voor hun bijdrage aan het congres. Met het toenemende belang van financiële expertise en de macht van getallen in de bedrijfswereld, zal de stichting met het jaarlijkse MKB Financieringscongres ook in de toekomst een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het financieringslandschap voor het MKB in Nederland.

 

apr 13
0

Non-bancaire financiering groeit sterk en stijgt naar €4 miljard

By | Actualiteiten, Financieren, techniek en visie, Nieuws, Non bancaire financieringsvormen, Onderzoek, Onderzoek, (markt-)ontwikkelingen, regelgeving, Stichting MKB Financiering

Ondernemers die financiering zoeken, vinden dit steeds vaker bij non-bancaire financiers. In 2022 is deze markt gestegen met 21% naar bijna €4 miljard. Meer dan 55.000 bedrijven hebben afgelopen jaar hier gebruik van gemaakt. Dit blijkt uit het Onderzoek non-bancaire financiering 2022 van Stichting MKB Financiering.

Vooral bij financieringen tot €1 miljoen is de groei duidelijk zichtbaar. Op dit moment wordt ruim 1 op de 4 financieringen tot €1 miljoen non-bancair gefinancierd. Bij financieringen tot €250.000 is dit zelfs al 45%.

“Steeds meer ondernemers weten de non-bancaire financiers te vinden maar voor de meeste ondernemers en adviseurs is het nog lastig om de weg te vinden richting betrouwbare financiers.Via het platform Passend Financieren gaan we ze op weg helpen” – Ronald Kleverlaan (Voorzitter Stichting MKB Financiering).

Snelle groei Direct Lending en Vastgoedfinanciering

Behalve lease zijn alle vormen van non-bancaire financiering in 2022 fors gegroeid ten opzichte van 2021. Direct Lending en vastgoedfinanciering zijn procentueel qua groei koplopers. Kredietunies zijn weliswaar procentueel ook hard gegroeid maar verstrekken in volume aanmerkelijk minder.

 

Totaal non-bancaire financiering per vorm 2021-2022 (x €1 mln)

Soort vorm 2021 2022 Groei Aandeel
Lease 1.411 1.313 -7% 33,7%
Crowdfunding 660 866 31% 22,2%
Vastgoedfinanciering 406 613 51% 15,7%
Factoring 429 556 30% 14,3%
Direct Lending 311 534 72% 13,7%
Kredietunies 6 13 99% 0,3%
Totaal 3.223 3.894 21% 100%

 

Defaults stijgen licht

De gevolgen van de corona zijn ook in het mkb en bij de non-bancaire financiers merkbaar. Meer kredietnemers hadden moeite met het aflossen van hun lening. De gerapporteerde defaults stegen van 1,13% naar 1,67%.

Breed advies door onafhankelijke financieringsadviseurs

Uit het onderzoek blijkt dat gespecialiseerde mkb financieringsadviseur (Erkend Financieringsadviseurs MKB) breed advies uitbrengen over de mogelijkheden van financiering t.b.v. het MKB. 43% van de ondernemers wordt door hen naar bancaire financiering verwezen als best passende oplossing, terwijl dit gemiddeld in de reguliere financiële adviesmarkt 60% of meer betreft.

Het lijkt er dan ook op dat een ondernemer die begeleid wordt door een Erkend Financieringsadviseur MKB meer onafhankelijke financieringsoplossingen aangeboden krijgt.

Download Onderzoek non-bancaire financiering 2022

Het volledige onderzoek met de kerncijfers, tabellen en grafieken per non-bancaire financieringsvorm is hier te downloaden.