Dit is deel 1 van 4 blogs over werknemersparticipatie. In deze reeks bespreken wij de kenmerken, de werking en de voor- en nadelen van een werknemersparticipatie.

Deel 1: Wat is een werknemersparticipatie en welke vormen zijn er
Deel 2: Motieven voor en kenmerken van een werknemersparticipatie
Deel 3: Het invoeren van een werknemersparticipatie
Deel 4: Community finance

Inleiding

Werknemersparticipatie (WNP) is een instrument waardoor medewerkers van een bedrijf kunnen deelnemen in (certificaten van) de aandelen van hun werkgever. De medewerkers participeren daadwerkelijk in het kapitaal en worden op deze manier mede-eigenaar. Dit versterkt de betrokkenheid, waardoor werknemers langer aan de onderneming gebonden en verbonden worden. Wellicht rijst de vraag of werknemersparticipatie geschikt is voor het MKB. Dat is het zeker. Werknemersparticipatie is zelfs bij uitstek geschikt voor MKB-bedrijven. Het instrument kan al bij een beperkt aantal medewerkers worden toegepast, zelfs bij minder dan 10 werknemers. Als direct financieringsinstrument heeft werknemersparticipatie een beperkte werking: het gaat meestal om relatief kleine bedragen. Maar financieringstechnisch werkt de werknemersparticipatie ook indirect. Doordat werknemers deel nemen in het kapitaal van het bedrijf kan het eigen vermogenHet eigen vermogen van een onderneming is het balanstotaal  minus de schulden. Eigen vermogen neemt toe als winst wordt gerealiseerd. Bij verlies neemt het eigen vermogen af. Meer toenemen. Hierdoor wordt de leencapaciteit van het bedrijf vergroot. 

Doel

Het primaire doel van participatie door medewerkers is niet de financiering van de onderneming, het ligt meer in het creëren van bijzondere arbeidsvoorwaarden. Toch bespreken wij de WNP als financieringsinstrument, omdat ze past in de huidige tijd. Medewerkers zijn onafhankelijk, bewust, meer ondernemingsgezind en vaak specialistisch opgeleid of ontwikkeld – allemaal ingrediënten die een werknemersparticipatie rechtvaardigen. De WNP is een financieel instrument met bredere werking dan financiering alleen.

Voorwaarden

Stabiliteit van het bedrijf is een belangrijke voorwaarde voor een succesvolle, langdurige werknemersparticipatieregeling. Een onderneming met jaarlijks grote fluctuaties in omzet, kosten en resultaat is niet geschikt voor WNP. Verder moet het bedrijf niet té klein zijn. De ondergrens ligt indicatief bij 8 à 10 medewerkers en qua omzet omstreeks € 2 miljoen. Vervolgens is het belangrijk dat de onderneming reële groei realiseert. Groei van de onderneming leidt tot waardegroei van de aandelen, wat belangrijk is voor het rendement voor werknemersparticipatie. Een bedrijf dat gebaat is bij langdurige binding van het personeel (bijvoorbeeld fintechs, overige technologie, ICT, kennis dienstverleners) kan die binding op deze wijze bevorderen. Hoewel het fenomeen niet gebonden is aan het opleidingsniveau van de medewerkers, komt bij kleinere bedrijven WNP vooral voor in ondernemingen waar high professionals werkzaam zijn. 

Verschillende mogelijkheden

Er zijn verschillende mogelijkheden waarop (technisch) de werknemersparticipatie kan worden ingericht. Formuleer voorafgaand aan het proces van werknemersparticipatie zo nauwkeurig mogelijk welke doelen je nastreeft met de participatie. Dat helpt bij de vervolgkeuze: hoe ga ik het inrichten. Enkele mogelijkheden zijn:

1. Aandelen

Met aandelen verkrijgen werknemers werkelijk mede-eigendom van de onderneming, met dezelfde aandeelhoudersrechten en stemrecht. Voor MKB ondernemers is deze variant veelal een stap te ver.

2. Aandelenopties

Aandelenopties geven recht op de verkrijging van aandelen in de vennootschap. Interessant als “het verbinden van de medewerker” het doel is van de WNP. Wij behandelen in onze blogreeks de WNP vanuit financieringsoogpunt. Hieraan draagt de optie niet bij

3. Stemrechtloze aandelen

Het stemrechtloze aandeel is in Nederland in 2012 geïntroduceerd. Met stenrechtloze aandelen verkrijgt een medewerker economisch eigendom (recht op dividend en verkoopwinst), maar geen stemrecht. De stemrechtloze aandeelhouder mag wel deelnemen aan de aandeelhoudersvergadring, maar heeft daarin geen stemrecht.

4. Certificaten van aandelenEen certificaat van een aandeel geeft wel recht op de winst van het aandeel, maar niet de zeggenschap. Meer

Certificaten van aandelen worden uitgegeven door een eigen StAK (Stichting Administratiekantoor). Medewerkers met certificaten (certificaathouders) hebben geen vergaderrecht en stemrecht, maar wel economisch recht (dividend en verkoopwinst). Voor de WNP is deze vorm uitermate geschikt. Het stemrecht van de betreffende aandelen ligt bij het bestuur van de Stak. In praktijk betekent dat meestal de ondernemer zelf.

In de theorie worden soms nog andere varianten vermeld, zoals SAR’s ( Stock Appreciation Rights, die recht geven op de waardevermeerdering van het bedrijf) en bonussen. Deze varianten zijn meer instrumenten voor beloning dan voor  financiering.

Het verdient aanbeveling in overleg met een gespecialiseerde adviseur de best passende vorm te kiezen. In ons volgende blog gaan wij in op de  motieven om te besluiten een WNP in te voeren en de kenmerken ervan.

Blijf op de hoogte

Volgende week bloggen we over de motieven voor en kenmerken van een werknemersparticipatie. Blijf op de hoogte en schrijf je  in, je ontvangt dan elke week onze blog in je postbus.